Beyincik Sarkması (Chiari Malformasyonu)
Beyincik sarkması, diğer adıyla Arnold-Chiari malformasyonu (ACM), beyinciğin “tonsil” adı verilen kısımlarının omurga kanalına doğru yer değiştirmesiyle ortaya çıkar. Bu durum, beyincik ve beyin sapının omurilik kanalında sıkışmasına neden olur ve çeşitli nörolojik belirtilere yol açar.
Belirtiler
- Baş Ağrısı: Özellikle öksürme ve hapşırma sırasında artan, kafanın arka tarafında hissedilen baş ağrıları.
- Hidrosefali: Beyin omurilik sıvısının (BOS) tıkanıklığın üzerinde birikmesiyle oluşur ve şiddetli baş ağrısına neden olabilir.
- Siringomyeli: Omurilik kanalının genişlemesiyle kollarda his kaybı, güç kaybı ve ağrı ile ısı duyusunun kaybı.
- Nörolojik Belirtiler: Yürüme bozuklukları, gözlerde istemsiz hareketler (nistagmus), sıvı gıdaları yutmada güçlük, genizden konuşma (nazon konuşma).
- Duyu Kaybı: Özellikle kollarda his kaybı ve ısı duyusunun kaybı.
- Kas Güçsüzlüğü: Kollarda güç kaybı ve uzuvlarda fark edilmeyen yanıklar.
Tanı
Tanı genellikle Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) ile konur. Chiari malformasyonu, omuriliğin farklı yerlerinde kistler oluşmasına neden olabileceğinden, boyun, sırt ve bel bölgesi MRG’si de gerekebilir.
Tedavi
Cerrahi Olmayan Tedavi
Takip
Hafif vakalarda, sıkışmanın belirgin olmadığı durumlarda cerrahi tedaviye gerek kalmadan hastalar takip edilebilir.
Cerrahi Tedavi
- Dekompresyon: Temel cerrahi prensip, sıkışan bölgenin rahatlatılmasıdır. Bu işlemde ense kökü ve birinci boyun omurunun arka kemiği alınarak rahatlama sağlanır.
- Şant Yerleştirilmesi: Cerrahiye rağmen beyinde veya omurilikte sıvı birikmesi (hidrosefali ve siringomyeli) devam eden hastalara, sıvıyı vücut boşluklarına tahliye etmeye yarayan “şant” adı verilen sistem yerleştirilir.
Prognoz
Hastalığın belirtileri genellikle dikkat çekici olduğundan erken teşhis edilmesi mümkündür. Erken teşhis edilen hastalar, fonksiyon kaybı yaşamadan normal hayatlarına devam edebilirler. Ancak tedavisi geciken ve ilerleyen vakalarda ciddi yürüme bozukluğu, el becerilerinde kayıp ve yutma bozukluğu gibi ağır nörolojik tablolar ortaya çıkabilir.
İzlem ve Rehabilitasyon
Tedavi sonrası hastaların düzenli olarak izlenmesi ve gerekli rehabilitasyon programlarına dahil edilmesi, uzun vadeli sağlık ve yaşam kalitesinin korunması açısından önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Chiari Malformasyonu, beyincik ve beyin sapının kafatasından omurilik kanalına doğru itilmesi sonucu ortaya çıkan yapısal bir beyin anomalisi olup, beyin omurilik sıvısının (BOS) akışını engelleyebilir ve beyin üzerinde baskı oluşturabilir. Bu durum, baş ağrısı, denge sorunları, kas güçsüzlüğü ve nörolojik semptomlara yol açabilir.
Belirtiler, sarkmanın derecesine ve sinir yapıları üzerindeki baskıya bağlı olarak değişir. Yaygın belirtiler arasında öksürme, hapşırma veya ıkınma ile kötüleşen baş ağrısı, boyun ağrısı, denge ve koordinasyon problemleri, kas güçsüzlüğü ve uyuşma, görme ve işitme bozuklukları, baş dönmesi ve denge bozuklukları, yutma güçlüğü ve konuşma bozuklukları bulunur.
Chiari Malformasyonu genellikle nörolojik muayene ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ile teşhis edilir. MRI, beyincik ve beyin sapının sarkmasını ve omurilik ile olan ilişkisini detaylı bir şekilde gösterir. Ayrıca, bilgisayarlı tomografi (BT) beyin kemik yapılarının değerlendirilmesinde yardımcı olabilir.
Tedavi, semptomların şiddetine ve Chiari malformasyonunun türüne bağlıdır. Asimptomatik vakalar genellikle tedavi gerektirmez ve düzenli takip yeterlidir. Semptomatik vakalarda ise cerrahi müdahale (örneğin, posterior fossa dekompresyonu) gerekebilir. Cerrahi müdahale, beyincik ve beyin sapı üzerindeki baskıyı azaltmayı amaçlar. Semptomların yönetimi için ağrı kesiciler ve fizik tedavi de kullanılabilir.
