Spastisite Nedir?

Spastisite, merkezi sinir sistemindeki (beyin veya omurilik) hasarlar sonucu ortaya çıkan bir kas tonusu bozukluğudur. Bu durum, kasların sürekli olarak kasılı kalmasına ve gevşeyememesine neden olur, hareketlerin kısıtlanmasına ve rahatsızlığa yol açar. Spastisite genellikle serebral palsi, multiple skleroz, travmatik beyin yaralanmaları, omurilik yaralanmaları ve inme gibi durumların bir belirtisidir.

Spastisite Belirtileri

• Kas sertliği ve spazmlar
• Kaslarda kontrolsüz kasılmalar
• Hareket kısıtlılığı
• Ağrı ve rahatsızlık

Spastisite Tedavisi ve Yönetimi

Spastisite tedavisinde yönetim öncelikle hasta seçiminin doğru yapılması ile başlar. Hastayı global olarak değerlendirmenin yanı sıra tüm tedavi modalitelerini bilmek gerekmektedir. Tedavide algoritmayı belirlerken aşağıdaki sorulara cevap aranmalıdır:

• Kimi tedavi etmeliyiz?
• Neden bu hastayı tedavi etmeliyiz?
• Bu hastayı nasıl tedavi etmeliyiz?
• Tedaviye ne zaman başlamalıyız?
• Tedavinin sonucunda ulaşabileceğimiz nokta nedir?

Çocuklarda Spastisite Yönetimi

Spastisitenin yönetiminde ve hasta seçiminde çocukların gelişimsel durumu da önemlidir. Bu çocukların bir kısmının mental retarde oldukları göz önüne alınmalı ve tedavi bu gerçeğe göre planlanmalıdır. Çocuğun kognitif yeteneğinin az olması, tedavinin ilerlemesinde oldukça etkili rol oynayacaktır. Ayrıca, sosyal ve emosyonel gelişim de tedavi sürecinde önemli bir etkendir. Spastisite Yönetiminde Hedefler

• Kas tonusunu azaltmak
• Eklem hareket açıklığını artırmak
• Ortez kullanımını uygun hale getirmek
• Kontraktür gelişimini engellemek
• Ortopedik girişim ihtiyacını azaltmak
• Ağrı ve spazmı azaltmak
• Kozmetik görünüşü iyileştirmek
• Rehabilitatif yaklaşımın kolay uygulanmasını sağlamak
• Fonksiyonları artırmak

Spastisitenin Tedavi Yöntemleri

1. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

• Germe ve Esneme Egzersizleri: Kasların esnekliğini artırmak ve kasılmaları azaltmak için düzenli olarak germe egzersizleri yapılır.
• Fonksiyonel Eğitim: Günlük yaşam aktivitelerinin daha kolay yapılabilmesi için işlevsel hareket eğitimi verilir.

 2. Medikal Tedavi

• Kas Gevşeticiler: Baclofen, tizanidin ve diazepam gibi ilaçlar kas tonusunu azaltmak için kullanılır.
• Botulinum Toksini (Botox) Enjeksiyonları: Spastik kaslara enjekte edilerek kas kasılmalarını geçici olarak azaltır.
• İntratekal Baklofen: Baklofen ilacının doğrudan omuriliğe verilmesini sağlayan bir pompa sistemi kullanılır. Bu yöntem, oral ilaç tedavisine yanıt vermeyen hastalarda tercih edilir.

 3. Cerrahi Tedavi

• Selektif Dorsal Rizotomi (SDR): Omurilikteki bazı sinir köklerinin kesilmesiyle kas tonusunu azaltmayı amaçlar. Bu yöntem özellikle çocuklarda serebral palsiye bağlı spastisite tedavisinde kullanılır.
• Ortopedik Cerrahi: Kontraktürler (kas ve tendon kısalmaları) ve deformitelerin düzeltilmesi amacıyla yapılır.

 4. Fiziksel Yardımcı Cihazlar

• Splint ve Ortezler: Kasları desteklemek ve doğru pozisyonları korumak için kullanılır.
• Yürüteç ve Tekerlekli Sandalyeler: Hareketliliği artırmak ve bağımsızlığı desteklemek için yardımcı cihazlar kullanılır.

 5. Alternatif ve Destekleyici Terapiler

• Mesleki Terapi: Günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlığı artırmak için hastalara özel stratejiler ve araçlar sunar.
• Konuşma ve Dil Terapisi: Spastisitenin konuşma ve yutma kaslarını etkilediği durumlarda konuşma terapisi uygulanır.

Spastisite Tedavisinde Multidisipliner Yaklaşım

Spastisite tedavisinde genellikle multidisipliner bir yaklaşım benimsenir. Bu, birden fazla uzmanlık alanının (fizik tedavi, nöroloji, ortopedi, beyin cerrahisi, mesleki terapi vb.) işbirliği içinde çalışmasını gerektirir. Her hastanın durumu bireysel olarak değerlendirilmeli ve tedavi planı kişiye özel olarak hazırlanmalıdır. Erken tedaviye başlanan ve iyi rehabilite edilen olgularda sonuçlar yüz güldürücüdür.

Sonuç

Spastisite tedavisi, multidispliner bir ekip gerektirir. Öncelikli olarak hastanın klinik, radyolojik ve hareket yetenekleri değerlendirilir. Sonrasında o hastaya özgün ulaşılabilecek hedef doğrultusunda tedavi yöntemleri saptanır ve uygulanır. Erken tedaviye başlanan ve iyi rehabilite edilen olgularda sonuçlar yüz güldürücüdür.